شفاف‌سازی دستورالعمل جدید خرید اعتباری سهام

سنا- معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس گفت: ابلاغ دستورالعمل خرید اعتباری اوراق بهادار در بورس تهران و فرابورس با هدف حمایت از کارگزاران در برابر مشتریانی که به‌موقع با آنها تسویه نمی‌کنند، تصویب و ابلاغ شده است.
قاسم محسنی افزود: بر اساس این دستورالعمل، اگر کارگزار برای یک مشتری اعلام بدهی کند، به اندازه کافی از اوراق بهادار مشتری نزد کارگزار باقی مانده و امکان تغییر کارگزار ناظر نیز از مشتری سلب می‌شود. برای مثال، اگر کارگزار برای یک مشتری 100 تومان بدهی اعلام کند، 150 درصد این مبلغ به‌صورت اوراق بهادار نزد کارگزار باقی می‌ماند و امکان تغییر کارگزار ناظر هم از مشتری سلب می‌شود، البته مشتری می‌تواند اوراق بهادار مازاد بر این 150 درصد را نزد هر کارگزار دیگری بفروشد.
دو الزام جدید در دستورالعمل
خرید اعتباری
وی همچنین به در نظر گرفتن دو الزام در دستورالعمل خرید اعتباری اشاره و خاطرنشان کرد: براساس این دستورالعمل، کارگزار نمی‌تواند به یک مشتری بیش از 10 درصد حقوق صاحبان سهام شرکت کارگزاری، اعتبار دهد، همچنین، شرکت کارگزاری نمی‌تواند به سهامداران، مدیران و کارکنان شرکت کارگزاری اعتبار بدهد.
محسنی افزود: در دستورالعمل جدید، تنها این دو الـزام برای خریدهای اعتباری در نظر گرفته شده و این برداشت که دستورالعمل جدید، محدودیت‌های زیادی ایجاد کرده است، درست نیست، چراکه براساس دستورالعمل کفایت سرمایه، کارگزاران پیش‌ از این نیز نمی‌توانستند به‌صورت نامحدود به مشتریان خود اعتبار بدهنـد.
معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار با تاکید بر اینکه ماهیت دستورالعمل خرید اعتباری اوراق بهادار در بورس تهران و فرابورس، ایجاد اطمینان برای کارگزاران است، گفت: براساس این دستورالعمل، پیش از اعطای اعتبار باید میان کارگزار و مشتری قراردادی منعقد شود و اعتبار نیز بر اساس این قرارداد، به مشتری تعلق می‌گیرد، بنابراین چنانچه مشتری پس از گذشت مهلت تعیین شده، با کارگزار تسویه نکند، کارگزار حق فروش اوراق بهادار نزد خود را داشته باشد و از آن محل بدهی خود را تسویه می‌کند.
محسنی در عین حال اظهار کرد: البته اگر در این بین تخلفی صورت بگیرد، مسوول جبران خسارت مشتری، کارگزار است و مشتری می‌تواند از مراجع قانونی شکایت خود را پیگیـری کند.
اعتباردهی به مشتریان نظام‌مند شد
عضو هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به اینکه دستورالعمل خرید اعتباری اوراق بهادار در بورس تهران و فرابورس موجب نظام‌مند شدن روند اعتباردهی کارگزاران به مشتریان می‌شود، تصریح کرد: پیش از این و مطابق مقررات، کارگزار حق نداشت بدون دریافت وجه، خریدی در بازار سهام انجام دهد، بنابراین اگر کارگزار بدون دریافت وجه، سهمی را خریداری کرده و مشتری پول آن را پرداخت نمی‌کرد، دو تخلف توسط کارگزار صورت گرفته بود: نخست خرید سهام بدون دریافت وجه و دوم، عدم تسویه به ‌موقع؛ اما براساس دستورالعمل خرید اعتباری، اعتباردهی به مشتریان مجاز شناخته شده است و با انعقاد قرارداد بین کارگزار و مشتری، کارگزار می‌تواند بدون دریافت وجه، ازطریق اعتبار دستور خرید را اجرا کند.
وی توضیح داد: بنابراین و به‌ طور خلاصه، براساس دستورالعمل خرید اعتباری اوراق بهادار در بورس تهران و فرابورس، اوراق بهاداری که به صورت اعتباری خریداری می‌شود، باید نزد کارگزار باقی بماند و مشتری نیز تا قبل از تسویه بدهی خود، امکان تغییر کارگزار ناظر به‌ منظور فروش اوراق بهادار را نخواهد داشت.
معاون نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به اینکه کارگزاران می‌توانند ضمانت‌های دیگری را هم علاوه بر موارد قید شده از مشتریان خود دریافت کنند و بر اساس اعتبارسنجی که خود انجام می‌دهند، به مشتریانشان اعتبار بدهند، افزود: سقف اعطای اعتبار به مشتریان، بر اساس ارزش اوراق بهاداری که نزد کارگزار قرار دارد، تعیین می‌شود.
وی افزود: کارگزار تنها زمانی حق فروش اوراق بهادار به منظور تسویه را دارد که پیش از آن با مشتری قرارداد خرید اعتباری را مطابق نمونه دستورالعمل تنظیم کرده باشد، در غیر اینصورت چنین حقی برای کارگزار وجود ندارد.
محسنی در تشریح مزایای دستورالعمل خرید اعتباری اوراق بهادار در بورس تهران و فرابورس اظهار کرد: یکی از مهمترین مزیت‌های این دستورالعمل برای کارگزاران این است که تغییر کارگزار ناظر بدون اجازه کارگزار طلبکار سلب می شود تا پشتوانه‌ای برای بدهی‌هایش بوده و اگر مشتری به موقع تسویه نکند، کارگزار حق فروش اوراق بهادار را داشته باشد.
وی ادامه داد: این دستورالعمل مزایایی هم برای سرمایه‌گذاران و مشتریان کارگزاری‌ها دارد، به این صورت که حساب‌ها به صورت مکانیزه، کنترل و هر روز اطلاعات سهامداری از شرکت سپرده‌گذاری دریافت می‌شود، بنابراین کارگزار می‌تواند با در اختیار داشتن این اطلاعات، به مشتریان بیشتری اعتبار بدهد.
دستورالعملی با رویکرد برد- برد
عضو هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به اینکه با دستورالعمل خرید اعتباری اوراق بهادار در بورس تهران و فرابورس، بانک‌ها هم می‌توانند تسهیلات در اختیار کارگزار قرار دهند و مطمئن باشند که این تسهیلات پشتوانه کافی دارد، تاکید کرد: بنابراین وجود این دستورالعمل نوعی بازی برد - برد در بازار سرمایه است که موجب رونق معاملات خواهد شد و همه فعالان می‌توانند نسبت به نظام‌مند بودن اعتبارات مطمئن باشند.
وی با اشاره به نظرخواهی از کارگزاران درخصوص دستورالعمل خرید اعتباری گفت: قبل‌از ابلاغ این دستورالعمل، نظر کارگزاران دریافت شد و با توجه به اینکه کارگزاران خواستار وجود حق فروش بودند، این موضوع نیز در دستورالعمل گنجانده شد.